ERG. HALİDE ÇALHAN
Pelvik taban önde pubis kemiğinden arkada koksiks kemiğine ve yanlarda tuber ischiumlara tutunan kas, fasya ve ligamentlerden oluşan bir bölgedir. Bu yapı üzerinde taşıdığı organlara destek görevi görmesi ve dinamik bir fonksiyonu olması nedeniyle hamağa benzer. Sağlıklı bir hamağın ise (pelvik tabanın) üzerindeki yükleri taşıyabilmesi için ne çok gergin ne de çok zayıf olması gerekir.
Pelvik tabanın görevleri; kontinansı sağlayarak miksiyon ve defekasyonu kolaylaştırmak, pelvik organ prolapsusunu önlemek, doğum eyleminde aktif rol almak ve cinsel fonksiyonu sağlamaktır. Pelvik taban yetersizliklerine yol açan en önemli risk faktörleri; gebelik ve doğum, obezite, kronik obstrüktif akciğer hastalığı ve menopozdur.
Pelvik taban kaslarının istirahatte normal kas tonusu sayesinde idrar ve gaita kontrolü sağlanırken kasların koordineli gevşemesi ile idrar ve dışkı boşaltımı gerçekleşir; öksürme, hapşırma veya fiziksel aktivite gibi karın içi basıncını artıran durumlarda ise bu kaslar refleks olarak kasılarak yine kontinansı sağlar. (1)
Pelvik taban, bir kadının üreme organlarını en iyi şekilde işlev görebilmeleri için yerinde tutarken, doğum, özellikle de bir gebelikte birden fazla çocuk, bu kasları ve bağları yırtma ve zayıflatma başka bir faktördür. Yine de pelvik tabanınıza zarar verebilecek diğer faktörler arasında belirli ameliyatlar, kronik öksürük, obezite ve sigara bulunur.
Pelvik taban yapı fonksiyonlarında bozulma sonucu; üriner inkontinans, fekal inkontinans, pelvik organ prolapsusu, alt üriner sistem ve defekasyonla ilgili yetmezlikler ortaya çıkmaktadır.
Milyonlarca kadın pelvik taban zayıflığından kaynaklı idrar kaçırma veya rahim sarkması gibi sorunlar yaşıyor. Erkeklerde de bu kas sistemi bulunmakta ancak pelvik tabanları çocuk doğurma gibi bir baskıya maruz kalmadıkları için bu tip sorunlarına çok daha az rastlanmaktadır.
Pelvik taban bozuklukları kişinin günlük yaşam aktivitelerini ve yaşam kalitesini olumsuz etkiler. Bu yüzden pelvik taban sağlığında ergoterapistlerin rolü önemlidir. Ergoterapistler öncelikle birincil seviye koruma stratejilerini kullanarak kadınlarda sağlığın geliştirilmesinde ve var olan fonksiyonların korunmasında önemli rol üstlenmektedirler.
Ergoterapi uygulamaları;
Pelvik taban rehabilitasyonunda kişiden kişiye değişmesiyle birlikte müdahalede ilk olarak farkındalık oluşturma ve temel kadın sağlığı eğitimine odaklanılır; pelvik taban kaslarının yerinin, fonksiyonlarının anlatılması, hijyen eğitimi, menstrüel araçlardan kişiye en uygununun seçilmesi önemlidir.
-İnkontinansı olan bireylere mesane eğitimi verilir.
-Akuatik ergoterapi ile danışanın günlük fonksiyonelliği ve yaşam kalitesini geliştirmek amaçlanır.
-Ürojinekolojik, obstetrik ve onkolojik rehabilitasyon
-Premenstrüel sendrom, polikistik over sendromu, endometriyozis, adenomyozis, menstrüel ve cinsel bozukluklarda rehabilitasyon
-Psikososyal Rehabilitasyon
Bunun yanı sıra menopoz, infertilite, gebelik, doğum, doğum sonrası ve ameliyat sonrası iyileşme (histerektomi,prolapsus) sürecinde ergoterapist desteği alınabilir.
Kegel egzersizlerinde idrar akışını durduracakmış gibi pelvik taban kasları kasılır. Yavaşça üçe kadar sayarken kasılı tuttuktan sonra gevşeyip birkaç kez tekrar edilebilir. Kegel egzersizlerinin boş mesane ile yapılması önerilir.
Kegel egzersizleri pelvik tabanı güçlendirmek aşağıdakiler dahil pek çok amaca hizmet eder:
- Doğumdan sonra vajinal kasları yeniden forma sokmak
- İdrar tutabilmeyi sürdürmek
- Servikal sıvıyı vajinadan aşağı itmek
- Cinsel zevki artırmak
Ülkemizde de kadın sağlığı alanında uzmanlaşan ergoterapistler görmek dileğiyle..
(1) Yücel H., Pelvik Taban Temelli Uygulamalar (İrkilata Y.), Aktivite Temelli Ergoterapi, Ankara, Hipokrat Yayıncılık, 2020
OT WOMEN'S HEALTH 